یا مقلب القلوب و الابصار یا مدبرالیل و النهار
یا محول الحول و الاحوال حول حالنا الی احسن الحال

میلاد بی بی دو عالم حضرت فاطمه زهراء سلام الله علیه و روز بزرگداشت مقام زن گرامی باد

الف:
نام خانوادگی:آذری دهکردی.
نام: احمد.
نام پدر: محمود.
محل تولّد:شهرکرد.
تاریخ تولّد:2/ 5/ 1311ه ش.
تاریخ استخدام:18/ 8/ 1340ه ش
سمت: بازنشسته(دبیر فلسفه).
سابقه ی کار: 30 سال.
مدرک تحصیلی:کارشناسی فلسفه و علوم تربیتی.
آخرین محل خدمت: شهرکرد.
مشخصات آثار:
 نام کتاب:

 

در مورد تعلیمات عشایری و کیفیت آن و اقداماتی که در سال های اخیر برای توسعه ي  تعلیم و تربیت در بین عشایر« ایران» انجام شده ... مطالب زیادی از طریق وسائل ارتباط جمعی منتشر شده است ،که تماماً  حاکی از علاقه مندی مسئولان امر، کارآیی سازمان، بهبود کیفی آموزش و پرورش و شکوفایی استعدادهای نهفته در میان فرزندان عشایر دلیری است که برای اوّلین مرتبه با کتاب و دفتر و تخته سیاه سر و کار پیدا می کنند.

اگر چه مطالب تهیه شده اعم از مقالات جراید، گزارش های رادیوئی و یا برنامه های تلویزیونی توانسته اند در حدّ خود گوشه ای از این فعّالیّت های غرور انگیز را برای خواننده، شنونده یا بیننده مجسّم کنند، لیکن به نظر این جانب این شور و نشاط تربیتی سرشار از تحرّک را باید از نزدیک مشاهده کرد تا واقعیت را درک و خارج از چارچوب تبلیغاتی که در طبیعت وسائل ارتباطی است در این زمینه قضاوت کرد.

آن چه در این مقاله درج شده است، استنباط و قضاوت فردی است که مدّت سی سال در کلیّه ي  سطوح تعلیم و تربیت در داخل و خارج مملکت مطالع و تجربه دارد و کمتر تحت تأثیر تبلیغات و ظواهر قرار می گیرد و واقعیّت را از جنجال تشخیص می دهد و قضاوتش صحیح، بی طرفانه و خالی از غرض است.

آشنایی من با تعلیمات عشایری« ایران» در ده سال پیش یعنی در آستانه ي  انقلاب اجتماعی «ایران »و تشکیل« سپاه دانش »شروع شد(1). در آن موقع از طرف «وزارت آموزش و پرورش» مأموریت داشتم معلومات و اطلاعات عمومی و شایستگی معلّمین اوّلین گروه از «سپاهیان دانش »را که در پادگان« شیراز» تحت تعلیم قرار داشتند ارزش یابی کنم.

توقّف در« شیراز» این فرصت را فراهم کرد تا با مسئول« تعلیمات عشایری» آشنا شوم و به دعوت او از این فعّالیّت که در آستانه ي  شکوفایی بود بازدید به عمل آورم. اگر چه روزنه ي امیدی دیده می شد و مسئول این برنامه با علاقه مندی خاص دور نمای روشنی از فعّالیّت های آتی و هدف های خود را برای بازدید کنندگان مجسّم می کرد ولی من با توجّه به تجربیات گذشته و ناکامی هایی که در این زمینه عاید شده بود چندان امیداوار نبودم و احتمال توفیق را ضعیف می دانستم و بیم آن داشتم که این برنامه هم مانند «تعلیمات روستائی» و نظایر آن با ناکامی مواجه شود و حاصلی جز اتلاف وقت و صرف اعتبارات مالی و معطّل ماندن نیروی انسانی نداشته باشد.

لیکن خوشبختانه بر اثر وجود عوامل و مقتضیات خاص که باید توجّهات دولت و وجود هدف های سیاسی و منطقه ای را در درجه  ي اوّل[آنها] دانست و علاقه مندی، سر سختی، روحیه ي  ایلی و پشتکار بنیان گذار این برنامه را هم بر آن افزود، این شاخه ي  ضعیف در شرایط بسیار سختی روئید، از تندباد حوادث نلرزید، در برابر طوفان ها مقاومت کرد و بالاخره امروز به صورت درخت برومندی شد که چون سرو« شیراز »در آسمان فرهنگ «ایران» سر بر کشیده و در سایه ي خود نوجوانانی پرورده است که در مکتب تعلیمات عشایری و از زیر چادرهای سفید آموزش الفبا را شروع کرده و پس از طی مراحل تحصیل یا موفقیّت از سّد عبور ناپذیر دانشگاه گذشته و در رشته های مختلف فنّی و علمی برای خدمت به آب و خاک خود آماده می شوند. آن چه در سیستم تعلیم و تربیت عشایری شایان توجّه، قابل ملاحظه و مایه ي  امیدواری است، روحیه ي  فعّال زنده و سرشار از تحرکی است که در کلیّه  ي افراد اعم از نوآموز، دانش آموز، کار آموز تربیت معلّم، آموزگار ،راهنمای تعلیماتی و بالاخره معلّمان و مسئولان اداری وجود دارد.

کلاس درس عشایری یک پارچه شور و نشاط و تحّرک است، خواه این کلاس در زیر چادر تشکیل شود یا در یک ساختمان نیمه تمام که متأسفانه در سرمای صفر درجه قسمتی از شیشه های پنجره اش شکسته بود و بخاری نفتی هم به زحمت می توانست تغییری در حّد دو درجه حرارات [در آن ] ایجاد کند، امّا آن چه دل های ما را که مشغول بازدید از این کلاس ها بودیم گرم می کرد نور زندگی و امیدی بود که از چشمان این اطفال سرما زده می درخشید.در این کلاس از خمودگی، یأس، دل مردگی و ترس که از خصوصیّات آموزش سیستم شهری است اثری نبود و به جای آن شهامت، جرئت، اعتماد به نفس و امید دیده می شد.

یک نوآموز ابتدائی نسبت به آن چه فرا گرفته است آن چنان تسلّط و اعتماد دارد که بازدید کننده را تحت تأثیر قرار می دهد و دانش آموز دبیرستانی آن چه را می خواند و می داند زیرا در آزمایشگاه های مختلف با همان وسائل محدود دانستنی های خود را با عمل تطبیق می کند.

گر چه مردم منطقه ای که از آن بازدید کردیم« ترک» زبان بودند امّا همه ي  نوآموزان دبستان حتّی کودکان خردسال که تکلّم به زبان «فارسی» را با زحمت انجام می دادند، قطعه شعری از ادبیات کودکان متناسب با زندگی و روحیات خود حفظ کرده بودند که شنیدنش لذّت بخش بود.

تسلّط و مهارت نوآموزان و دانش آموزان عشایری در امر محاسبات ذهنی امری غیر عادی و در حد ّماشین حساب الکترونیکی است و معرّف دل سوزی، علاقه مندی و کوششی است که آموزگاران مربوطه که خود در مکتب تعلیمات عشایری تربیت شده اند،در این زمینه به عهده دارند.

با توّجه به پراکندگی کلاس ها، دوری راه و مشکلات حاصل از این پراکندگی امر نظارت و راهنمائی در سیستم تعلیمات عشایری حائز اهمیّت فراوان است. این نظارت، توأم با تشویق مدام، حتّی خارج از چارچوب مقررات و آئین نامه ها به طور صحیح و مستمر انجام می گیرد و نکته ي قبل توجّه این است که معلّمان و آموزگاران که خود از شاگردان این مکتب بوده اند و امروز به بزرگ ترین آرزو و رؤیای زندگی خویش یعنی معلّم شدن، رسیده اند، خدمت در راه معلّمی را فقط به خاطر حقوق و پاداش مادّی انجام نمی دهند،[بلكه] این کار را نوعی وظیفه ي  ملّی، میهنی و عشیره ای می دانند و در این راه تا حّد فداکاری پیش می روند و شاید سرّ موفقیّت این سیستم تعلیماتی نیز همین امر باشد.

یکی دیگر از نکاتی که در سیستم تعلیمات عشایری قابل توجّه و شایان تحسین است، کیفیت ارزش یابی از کار معلّمان و نحوه ي پیشرفت شاگردان است که کار تعلیم و تربیت را به صورت مسابقه  ي بی سابقه ای جلوه می دهد و با توجّه به روحیه ي  ایلی و عشیره ای و نام جويي جوانان، آنان را وادار می سازد که کلیّه ي نیروی خود را برای پیروزی در این نام آوری به کار برند. معلّمان شایسته همراه شاگردان خود در یک جلسه ي  ارزش یابی عمومی که با حضور کلیّه ي  ساکنان« [مركز] تعلیمات عشایری» و دانش آموزان« دانش سرا[ي عشايري ]» تشکیل می شودشرکت می کنند و شایستگی های خود را برای قضاوت نظاره کنندگان عرضه می دارند. بزرگ ترین افتخار برای یک معلّم پیروزی در این مسابقات است که از نظر کیفیّت به حماسه های قهرمانی شباهت دارد.

در گفتگوی مختصری که با مسئول« تعلیمات عشایری» داشتيم  راز موفقیّت او را پرسیدیم و او با صراحت خاص عشیره ای خود گفت:

« به مقررات و آئین نامه های دست و پا گیر که در اتاق های در بسته و بدون توجّه به مقتضيات و نيازهاي محلي و منطقه ايي تنظيم مي شوند  احترام نمي گذارم و آنها را با توجّه به خصوصيات  محیط و احتیاجات خودمان تغییر می دهم ،کارکنان و افراد مورد احتیاج را با توجّه به خلق و خوی، میزان کارآیی و بازدهی انتخاب می کنم نه به اعتبار مدرک تحصیلی ،خادم را تشویق می کنم و خاطی را مجازات، معلّمان و همکاران خود را مانند اعضاء یک خانواده می دانم و روابط ما برنامه ي  دوستی، احترام متقابل و انسانی است، نه روابط خشک اداری و رئیس و مرئوسی. کارها را به قدری گسترش می دهیم که نظارت و رسیدگی به آن ها در حّد توانایی باشد و به همین جهت در کارهایم موفق می باشم».(2)

 

 

پي نوشت ها:

(1) در هنگام مطالعه بايد دقّت داشت  اين مطلب در سال 1353 ه ش/1395ه ق/1974م  و بر اساس سياق رايج در ادبيات و فرهنگ  زمانه تهيه شده است.

(2) قاسمي، احمد، تعلیم و تربیت عشایر، تحرّکي  بی سابقه در انطباق آموزش و پرورش با خصوصیات محیط ، مجله ي مكتب مام ، فروردين ماه 1353ه ش ،ش53، صص 10-8و37.